'Het is frustrerend dat je gezond probeert te leven en er toch giftige stoffen in je lichaam komen'
De Zeeuwse Jasmijn Blokland probeert zo min mogelijk PFAS binnen te krijgen. Zo gebruikt ze geen pannen met antiaanbaklaag en eet ze waar mogelijk onbespoten groente en fruit uit eigen tuin. Maar ze woont ook vlak bij de zee en onder de rook van vele fabrieken. Dus deed ze uit nieuwsgierigheid mee aan ons bloedonderzoek.
‘Mijn man en ik proberen al een aantal jaren zo gezond mogelijk te leven, voornamelijk omdat mijn man tot drie keer toe kanker heeft gehad. Maar natuurlijk eten wij ook wel eens pizza of andere minder gezonde dingen. Ik was heel benieuwd of dat gezond leven nou wat oplevert, of dat ik nog steeds heel veel PFAS in mijn bloed heb omdat ik bijvoorbeeld in deze regio woon, of omdat het ook in het drinkwater en in bepaalde voedingsmiddelen zit. De uitslag had veel erger gekund, maar toch, er zit één best hoge waarde in. En ook bepaalde PFAS-soorten die al heel lang verboden zijn. Dat vond ik wel verrassend.’
Schoenspray
‘Op één onderdeel had ik best wel een verhoogde waarde. Dat ben ik gaan uitzoeken en toen ontdekte ik dat deze PFAS-soort onder andere in impregneersprays zit. Tijdens mijn school- en studententijd heb ik meer dan zeven jaar lang op zaterdag en in de vakanties in een schoenenwinkel gewerkt en daar stonden we aan de lopende band schoenen in te spuiten, gewoon in een dichte ruimte ergens binnen. Er was echt niemand die er toen over nadacht dat het misschien niet heel goed voor je was.’
Dubbel gevoel
Ook vraagt ze zich af in hoeverre de omgeving waarin ze woont invloed heeft. ‘Hoe de wind ook staat, er waait van alles van allerlei fabrieken deze kant op. De grond is hier vervuild, de lucht misschien ook wel, het zeewater is vervuild en daar zwemmen we heel de zomer in. Je gaat daar wel extra over nadenken als je groenten uit eigen moestuin eet of eieren van kippen hier uit de buurt. Dat voelt heel dubbel. Je wil ook weer niet zo bang worden dat je niks meer kan, want dan gaat het je leven zo beheersen. Dat wil ik niet.’
Frustrerend
‘Het is frustrerend dat je gezond probeert te leven en er toch giftige stoffen in je lichaam komen. En nu heb ik dus een bepaalde totale waarde, maar hoe is het over 20 jaar? Is het dan nog verder opgestapeld? Heeft het dan nog meer gezondheidsrisico’s? We weten dat je lichaam PFAS niet tot nauwelijks kan opruimen dus de waarde gaat alleen maar hoger worden. En wat te denken van de nieuwe generaties? Die gaan er alleen maar meer mee te maken krijgen. Dat zijn wel dingen waar je over na gaat denken.’
Wereldwijde afspraken nodig
In haar omgeving is ze een van de weinigen die zich druk maakt over de gevaren van PFAS. Ze hoopt dat door het bloedonderzoek de bewustwording toeneemt. ‘Het zit soms ook in dingen waarvan je het helemaal niet verwacht, zoals regenjassen. Ik denk dat als we ons dat realiseren en daarin ook bewust keuzes gaan maken producten waar PFAS in zitten misschien minder bestaansrecht gaan hebben.’ Tegelijkertijd weet ze ook wel dat er meer nodig is. ‘Bedrijven moeten beperkingen opgelegd krijgen zodat ze niets meer kunnen lozen en geen producten meer kunnen maken waar PFAS in zit. Wereldwijd moeten daar gewoon afspraken over worden gemaakt en er moeten goede alternatieven voor PFAS komen.’
Schoon drinkwater
Jasmijn vindt het zorgwekkend dat bij alle proefpersonen de inmiddels verboden stoffen PFOS en PFOA zijn gevonden. En dat iedereen meerdere soorten PFAS in zijn bloed heeft. ‘Dat betekent dus dat er nergens meer in Nederland een plaats is waar geen gevaarlijke stoffen in de lucht of in het water zitten. En we weten ook dat er veel PFAS zijn aangetroffen in drinkwater. Dan denk ik: we leven in de 21ste eeuw. Schoon drinkwater zou toch gewoon een basisrecht moeten zijn? Dat zou toch voor iedereen toegankelijk moeten zijn? En dat is het dus niet. Dat vind ik heel bizar.’
