‘Mijn grootste zorgen liggen bij voedselveiligheid’










Veelgestelde vragen
Wat zijn PFAS?
Poly- en perfluoralkylstoffen, beter bekend onder hun verzamelnaam PFAS, zijn chemische stoffen die door de mens zijn gemaakt. Van nature komen ze niet voor in het milieu.
Er zijn heel veel verschillende PFAS; afhankelijk van welke definitie je hanteert, gaat het om duizenden of zelfs miljoenen stoffen.
Waar worden PFAS voor gebruikt?
PFAS hebben eigenschappen die heel aantrekkelijk zijn. Ze zijn water-, vet- en vuilafstotend, kunnen tegen hoge temperaturen en zijn goed tegen andere chemicaliën bestand.
PFAS worden dan ook op grote schaal toegepast in allerlei producten zoals voedselverpakkingen, impregneermiddelen, antiaanbaklagen van pannen, meubels, bekleding en tapijten, regenkleding, blusschuim, cosmetica, smartphones, zonnepanelen, batterijen voor elektrische auto’s, verf, smeermiddelen, afdichtingsmiddelen etc. En in tal van sectoren, waaronder de medische, industriële en textielsector, de bouw, de luchtvaart, de auto-industrie en de energiesector.
Wat is het probleem met PFAS?
PFAS zijn extreem slecht afbreekbaar; sommige PFAS worden zelfs helemaal niet afgebroken. Daarom worden ze ook wel de forever chemicals genoemd. Van bepaalde soorten PFAS, zoals PFOS en PFOA, weten we dat ze zich in ons lichaam, in dieren en in planten ophopen; zich makkelijk en snel in het milieu verspreiden; en al bij lage concentraties giftig zijn.
Veel PFAS zijn op de markt gebracht zonder uitgebreid onderzoek naar de veiligheid voor mens en milieu. Van de PFAS die wel grondig zijn onderzocht, baren de gezondheidseffecten zorgen.
Waarom dit bloedonderzoek?
Door productie, gebruik en afval worden wij en onze leefomgeving aan PFAS blootgesteld. Het RIVM is er duidelijk over: mensen in Nederland krijgen te veel PFAS binnen. Helaas weten we niet hoeveel PFAS mensen in Nederland in hun lichaam hebben. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Duitsland en Vlaanderen ontbreekt het in Nederland vooralsnog aan een structureel meetprogramma.
Uit onderzoek (pdf) van Ipsos I&O blijkt dat een grote meerderheid – negen op de tien Nederlanders – maatregelen wil om de PFAS-vervuiling te beperken. Slechts 4% vindt dat de overheid genoeg doet. Om deze zorgen zichtbaar te maken, zijn wij zelf een bloedonderzoek gestart. Uit elke provincie hebben we mensen uitgenodigd om hun bloed te laten testen.
Ons onderzoek is een indicatief onderzoek dat een bewustwordingsdoelstelling en signaalfunctie heeft. Met het onderzoek willen we het probleem van de PFAS-vervuiling bij de politiek onder de aandacht brengen. Het is tijd dat de overheid stappen zet om de productie en lozing van PFAS te stoppen.
Welke PFAS zijn aangetroffen?
Alle deelnemers aan ons onderzoek hebben PFAS in hun bloed. Bij iedereen zijn PFOS en PFOA aangetroffen; bij bijna iedereen (elf van de dertien deelnemers) PFHxS. Onze uitkomsten komen overeen met die van internationale studies.
Er is één deelnemer die zeven soorten PFAS in het bloed heeft; er zijn ook twee deelnemers met ‘slechts’ twee soorten PFAS. Bij één deelnemer vonden we vijf PFAS; bij zes deelnemers vier PFAS; en bij drie deelnemers drie PFAS.
PFOS en PFOA zijn toch al verboden? Hoe kunnen deze stoffen dan gevonden zijn bij alle deelnemers?
PFOS en PFOA zijn de PFAS die het eerst aan banden zijn gelegd. De Europese POP-verordening verbiedt PFOS sinds 2010, PFOA sinds 2020 en PFHxS sinds 2023. In Nederland zijn alle PFAS sinds eind 2024 aangemerkt als Zeer Zorgwekkende Stoffen.
PFOS en PFOA worden de legacy PFAS genoemd. Ze zijn in grote delen van de wereld inmiddels verboden maar in het verleden veel gebruikt en uitgestoten, waardoor ze nog steeds in het milieu aanwezig zijn. Sterker nog, het zijn de PFAS die het meest voorkomen in bodem, sediment, slib en biota (levende organismen). We krijgen ze dus ook steeds opnieuw weer binnen. PFOS en PFOA tonen daarmee aan hoe ernstig en vrijwel onomkeerbaar het probleem van de PFAS-vervuiling is. En hoe belangrijk het is om nu in te grijpen.
Wat wil Tegengif met deze bewustwordingscampagne bereiken?
- Wij willen een Europees verbod.
Het is belangrijk om de PFAS-vervuiling Europees aan te pakken. Ook in de landen om ons heen worden PFAS geproduceerd, gebruikt en verwerkt. Momenteel is zo’n Europees verbod op PFAS in de maak. Helaas lobbyen bedrijven die PFAS produceren en gebruiken voor allerlei uitzonderingen. Chemours en 3M lopen daarbij voorop zoals je kunt lezen in de publicaties van het Forever Lobbying Project. Wij vinden dat de Nederlandse regering zich hard moet maken voor een zo ambitieus mogelijk PFAS-verbod met zo min mogelijk uitzonderingen. Daar zetten wij ons, samen met andere organisaties in Nederland en Europa, voor in. - Wij willen dat de uitstoot van PFAS in Nederland op korte termijn tot nul wordt gereduceerd
Een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat de regering vóór de zomer van 2025 een verbod uitwerkt dat hiertoe leidt. Tegengif heeft met omwonenden een brief aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat, Chris Jansen, geschreven om erop aan te dringen dat dit verbod er ook snel komt. - Wij willen een nationaal biomonitoringsprogramma
Uit het kleinschalige onderzoek van Tegengif blijkt dat bij burgers uit heel Nederland PFAS worden gevonden. Het is cruciaal dat de overheid regelmatig monitort aan welke schadelijke chemicaliën Nederlandse burgers blootstaan zodat ze adequate maatregelen kan nemen. Dit is conform het advies van de Gezondheidsraad.
Actie en petitie
Wij vinden dat de politiek aan zet is om burgers te beschermen tegen PFAS. Maar het is ook belangrijk dat wij van ons laten horen. Dat kan door de petitie van WeMove Europe te ondertekenen.