‘Met je eigen huis ga je zo niet om, waarom dan wel met de aarde?’

Anne de Boer uit Friesland maakt zich veel zorgen over de staat van de wereld. En vindt dat wij daar als mensen echt een hele grote verantwoordelijkheid in hebben. Toen ze onze oproep voor het PFAS-bloedonderzoek op Instagram zag, wilde ze meteen meedoen. ‘Dit is iets waarmee heel zichtbaar wordt wat we als mensen aan zooi achterlaten op deze wereld.’

‘Ik was er al op voorbereid dat ik PFAS in mijn bloed zou hebben, dus de uitslag raakte me niet zo. Misschien als die heel hoog was geweest maar dat was niet zo. Voor mij was het belangrijkste dat je zichtbaar maakt dat het dus in mijn lichaam zit en dat het in de lichamen van zoveel mensen zit. Mijn motivatie zit er echt in dat wij het beter moeten doen voor de planeet. We weten donders goed dat we hele rare dingen doen op deze wereld. Maar we gaan gewoon lekker door omdat we er geld aan kunnen verdienen.’

Stinkend rijk

‘Een bepaald deel van deze wereld wordt stinkend rijk en die leeft zijn leven en denkt: het zal mijn tijd wel duren. En het grootste gedeelte van de wereld draagt daar de gevolgen van. We weten dat we onszelf schade aandoen, maar we gaan toch door. Dat geldt voor PFAS, maar ook voor zoveel andere dingen. Het grote geld regeert. Alles hangt voor mij samen met hoe we nu zorgen voor het klimaat. Daar zijn al zoveel dingen over bekend. Onderzoek op onderzoek, alles is allemaal hartstikke zichtbaar, en toch verandert er niks.’

Moedeloos en machteloos

Dat maakt Anne soms moedeloos. ‘Ik zou eigenlijk willen dat meer mensen zich uitspreken. Dan kan de politiek niet om ons heen.’ Zelf is ze het afgelopen jaar actief geworden in de klimaatbeweging, omdat ze iets wilde doen. ‘Daar heb ik geleerd dat ik als individu heel weinig invloed heb. De echt grote bedrijven moeten dingen anders gaan doen. Het maakt me kwaad dat ons jarenlang is verteld dat een beter milieu bij jezelf begint. Dat is gewoon flauwekul. Het voelt ook machteloos, omdat ik denk: hoe durven we? Moet je zien wat voor moois we hebben. Waarom gaan we daar zo mee om? Met je eigen huis ga je zo niet om, waarom dan wel met de aarde?’

Overal afval

Anne is op het moment dat we haar over de uitslag spreken met haar man en twee jonge kinderen in Portugal. Met de camper trekken ze rond, om te laten zien hoe mooi de aarde is – als wij mensen hem niet verpesten. ‘Dan loop je op het strand en zie je gewoon heel veel afval liggen. En dan kijken wij naar de oceaan en heb ik het met mijn kinderen over wat er allemaal in de oceaan leeft. En dat we als mensen helemaal nog niet alles weten omdat de oceaan zo diep is, zo groot is, maar dat overal op deze wereld te zien is dat wij er zijn door ons afval. Die plastic dopjes en al die andere ellende ligt wel gewoon op de oceaanbodem. En PFAS is daar dus ook bij. Ja, dat vind ik echt heel kwalijk, dat wij dat doen.’

Radicaal andere keuzes

Anne hoop dat de uitslagen van ons bloedonderzoek de politiek aanzetten tot actie. ‘Er kan echt niemand verbaasd zijn bij de overheid in Den Haag of in Europa door de uitslag. Ik hoop dat ze de druk voelen van bezorgde burgers om eindelijk andere keuzes te gaan maken en niet een populistisch verhaal te blijven vertellen. Durf op basis van de feiten radicale keuzes te maken. Het wordt misschien eerst even wat ingewikkelder en moeilijker, maar houd een positief beeld voor ogen wat het ons aan het einde op kan leveren en durf dat verhaal te vertellen.’

Gezondheid van mens en dier

‘We moeten echt stoppen met PFAS. En dat gaat je dilemma’s opleveren, omdat je bepaalde producten niet meer kan maken zoals je dat altijd hebt gedaan en waarbij al die schadelijke stoffen vrijkomen. Door jezelf te dwingen om daarmee te stoppen, moet je gaan nadenken over het alternatief. Dat is geen populair verhaal, want je neemt mensen in eerste instantie iets af. En mensen houden niet van verandering, want verandering betekent eerst een bepaalde zekerheid verliezen. Maar op de lange termijn gaat het over de gezondheid van mens en dier op deze planeet. En dat zijn die radicale keuzes die we moeten durven maken.’

Nu stoppen met PFAS

Anne’s boodschap is helder: ‘Er is een klimaatcrisis, daar zijn oplossingen voor. Voor de stikstofcrisis zijn er oplossingen, maar voor de PFAS-crisis is er eigenlijk geen oplossing. We kunnen alleen, als we nu zorgen dat het stopt, voorkomen dat het erger wordt. Maar we kunnen de troep eigenlijk al niet meer opruimen, dus laten we gewoon zorgen dat het niet nog meer wordt. En hopen dat het voor de generaties na ons beter wordt. Dus nu stoppen met PFAS. Stoppen met dat waarvan je weet het dat schade toebrengt aan mens, dier en natuur. Gewoon nu. Ik zie echt geen enkele reden waarom dat niet zou kunnen.’

Kaart van Friesland

‘Ik hoop dat overheid de druk voelt van bezorgde burgers om eindelijk radicaal andere keuzes te gaan maken’

Anne de Boer, 37 jaar, Friesland

Luister en kijk naar het verhaal van Anne